Koło Młodego Naukowca
Jedną z najważniejszych zasad w poznawaniu przyrody jest jak najszersze stosowanie metod obserwacyjnych i doświadczeń, gdyż dziecko najlepiej przyswaja i rozumie nowe treści poznając je w sposób twórczy, aktywny, gdy angażuje w ten proces różne zmysły.
Taką możliwość stwarzają zajęcia oparte na różnego typu obserwacjach, zajęcia podczas których uczeń samodzielnie wykonuje proste doświadczenia, określa ich wyniki i formułuje wnioski.
Wychodząc naprzeciw potrzebom dzieci w obecnym roku szkolnym powstało na świetlicy „Koło Młodego Naukowca”.
1.Zajęcia dotyczyły wpływu światła na kiełkującego ziemniaka, a także badanie zjawiska osmozy, czyli przenikania wody przez błony półprzepuszczalne. Do wydrążonego otworu w ziemniaku wsypano sól kuchenną. Po ponad dwóch godzinach z ziemniaka zaczęła wypływać woda. Skórka ziemniaka była pomarszczona. Ziemniak bez soli był tak samo wilgotny jak na początku doświadczenia i miał napiętą skórkę. próbie kontrolnej trzymano kiełkującego ziemniaka w pudełku z otworem, a w próbie badawczej trzymano kiełkującego ziemniaka w pudełku bez dostępu światła. Po upływie 2 tygodnia zaobserwowały dzieci, że ziemniak z próby kontrolnej zrobił się zielony, a w próbie badawczej nie zmienił barwy. To potwierdziło, że światło ma wpływ na kiełkowanie roślin. Temperatura i ilość wody była podobna dla obydwu prób.
2.Na zajęciach poruszono zagadnienie napięcia powierzchniowego i badano mechanizm działanie pierwowzoru aparatu fotograficznego na przykładzie „kamery obscura”. Napięcie powierzchniowe obserwowały dzieci na przykładzie doświadczenia szklanki z wodą i igłą. Gdzie po położeniu igły poziomo na wodzie była widoczna wyraźna granica pomiędzy igłą, a powierzchnią wody. Drugie doświadczenie polegało na ułożeniu na powierzchni wody w naczyniu skrawków papieru. Po przyłożeniu w pobliżu papieru palca z mydłem papier przemieszczał się. To doświadczenie ukazywało ruch papieru spowodowany zmianą napięcia powierzchniowego wody wywołany przez mydło. Kamera obscura pokazywała obraz pomniejszony i odwrócony. Dzieci obserwowały przedmioty przez siebie wybrane i miały możliwość zapoznania się ze sposobem uzyskiwania obrazu rzeczywistego.
3. Zajęcia dotyczyły doświadczeń , w których głównym narzędziem był „balonik”.
Nadmuchany zwykłym powietrzem balon puszczony był swobodnie na podłogę. Na balon działają wtedy dwie siły: siła grawitacji skierowana pionowo w dół i siła pochodząca od otaczającego powietrza - wypierająca balon pionowo w górę. Siła wyporu jest bardzo mała i nie może skutecznie przeciwdziałać sile grawitacji. Dlatego balon opadał w dół.
Gdy balon umieściliśmy w strumieniu powietrza (suszarka) działała na niego dodatkowa siła pionowo w górę, pochodząca od strumienia. Siła ta równoważyła siłę grawitacji – dlatego balon ani nie unosił się w górę, ani nie spadał w dół.
Balon umieszczony w strumieniu powietrza z suszarki jest dla tego strumienia przeszkodą. Powietrze starało się ominąć balon, opływając go z obu stron. Tym sposobem balon zostaje uwięziony w strumieniu powietrza.
Kolejne doświadczenie ukazywało wpływ temperatury na ciśnienie atmosferyczne. W tym celu wybrane dziecko napompowało balonik, a wychowawca przyłożył uprzednio nagrzane i opróżnione szklanki do ścianek balonika. Następnie kolejny ochotnik polewał balonik zimną wodą. To spowodowało skroplenie wody w szklankach, spadek ciśnienia w nich i w rezultacie „zassanie” ścianek balona do środka szklanek. Dzięki temu trzymając za jedną ze szklanek do góry otrzymaliśmy obraz, gdzie to balonik utrzymywał szklankę dolną.
Ostatnie doświadczenie przedstawiało zasadę „działania” samolotów odrzutowych. W doświadczeniu przymocowano nadmuchany balonik (nie zawiązany, tylko przytrzymywany ręką) taśmą do słomki. Przez środek słomki przełożono mocną nitkę. Dwoje dzieci trzymało naprężoną nitkę, a trzecie przytrzymywało balonik. Po puszczeniu balonik szybko przemieszczał się do przodu. W kierunku przeciwnym wydostawało się powietrze. W nadmuchanym baloniku panuje duże ciśnienie. Powietrze wylatując z balonika działa na balonik z dużą siłą, nadając mu ruch. Spełniona test tutaj zasada zachowania pędu, która stwierdza, że całkowity pęd układu zamkniętego jest stały. Skoro powietrze wylatując nabywa pęd w jedną stronę to balonik musi uzyskać pęd w stronę przeciwną.
4. kolejnej odsłonie (luty) spotkań z nauką w świetlicy odbyły się następujące doświadczenia
Zaczarowana szklanka
W tym doświadczenie badaliśmy wpływ ciśnienia atmosferycznego na ciśnienie powietrza znajdującego się w szklance i siłę nacisku wody.
W tym celu nalano wodę do szklanki (do pełna) i przykryto ją kartką papieru. Następnie odwrócono szklankę do góry dnem, a kartka pozostała na swoim miejscu.
Działają tu siły nacisku „z góry” ciśnienie powietrza w szklance i siła nacisku wody na siły
nacisku „z dołu”, czyli ciśnienie atmosferyczne. Woda się nie wylewała jak i sama kartka nie odpadła, ponieważ siła działająca „z dołu” była większa niż siła działająca „z góry”.
Naczynia połączone
Badano tu wpływ ciśnienia hydrostatycznego na ciecz w zależności od jej gęstości i od wysokości jej słupa.
Nalano do butelki wodę zabarwioną barwnikiem, która stała na stoliku . Włożono do butelki przezroczysty plastikowy wężyk zgięty w kształt litery U. Wciągnięto ustami wodę do wężyka. Opuszczano i podnoszono delikatnie wężyk . Bez względu na położenie wężyka poziom wody w butelce i w wężu był taki sam.
Działa tu ciśnienie hydrostatyczne, które w przypadku cieczy jednolitej o tej samej gęstości i o tej samej wysokości słupa dąży do wyrównania ciśnienia.
Wulkan
Badaliśmy tu sposób powstawania dwutlenku węgla w reakcji zasady z kwasem.
Do stworzenia wulkanu potrzebny jest ocet, soda oczyszczona, płyn do naczyń i barwnik.
Wymieszano ocet z płynem do naczyń i barwnikiem. Następnie dolano do niego wymieszaną sodę oczyszczoną z wodą. W wyniku reakcji kwasu z zasadą powstał gaz (dwutlenek węgla), który w zetknięciu się z płynem do naczyń stworzył intensywnie wydobywającą się pianę (lawę).
Anna Sokulska –Lagos i Aneta Letkiewicz.